Boeken, vertaald en geschreven door Maarten van Buuren
Marcus Aurelius en de Stoa
Auteur Pierre Hadot,
vertaling Maarten van Buuren
Marcus Aurelius, keizer van het Romeinse Rijk in de tweede eeuw na Christus, maakte persoonlijke aantekeningen waarin hij zichzelf aanspoorde tot het juiste handelen. Het is een wonder dat zijn Aansporingen bewaard zijn gebleven. Marcus ontleende de richtlijnen voor juist handelen aan de filosofie van de Stoa. Hij had ze geleerd van Epictetus, de grote stoïsche filosoof uit het begin van de tweede eeuw.
In dit boek legt Pierre Hadot, de onbetwiste autoriteit op het gebied van Stoa en Marcus Aurelius, uit dat de Aansporingen variaties zijn op de stoïsche leer van de drie disciplines van oordeel, begeerte en handelen. Daarom kan dit boek gelezen worden als een inleiding in de Aansporingen en de klassieke Stoa in het algemeen.
ISBN 9789463403306
Auteur Piere Hadot, vertaling Maarten van Buuren
Vorm Hardcover
Verschenen november 2022
Uitgever Damon
De gek als medemens
Door Maarten van Buuren
Wat maakt ons mens? Dit is een van de grote vragen van de filosofie. Volgens Maarten van Buuren is het antwoord te vinden in de waanzin. Als een lachspiegel toont de waanzin wat er gebeurt als de fundamenten onder het menszijn wegvallen. In 'De gek als medemens' laat Van Buuren ons uitgebreid in deze spiegel kijken. Hij doet dat aan de hand van casestudies uit het werk van de Zwitserse psychiater Ludwig Binswanger, waarin patiënten en hun behandelingen worden beschreven. Wat de mens tot mens maakt blijkt uit de momenten dat zijn wereld vorm en samenhang verliest, hij uit het vangnet van zijn sociale contacten valt en zichzelf kwijtraakt. 'De gek als medemens' is een onderzoek naar het verband tussen waanzin en existentie en de manier waarop deze begrippen elkaar wederzijds definiëren.
ISBN 9789047714484
Vorm Paperback
Verschenen maart 2022
Uitgever Lemniscaat
Ludwig Binswanger -Ontspoorde levens
De bundel Ontspoorde levens bevat teksten van Ludwig Binswanger die niet eerder in het Nederlands verschenen zijn. Het gaat om de verslagen van twee psychiatrische gevallen, 'Het geval Ilse' (1945) en 'Het geval Lola Voss' (1949), en de essays 'Buitensporigheid' (1949) en 'Droom en existentie' (1930).
ISBN 9789047750215
Auteur Ludwig Binswanger
Vertaling Maarten van Buuren
Vorm E-book
Verschenen november 2022
Uitgever Lemniscaat
Quantum de oerknal en God
Door Maarten van Buuren
Toen de jonge Duitse natuurkundige Werner Heisenberg in 1925 ontdekte dat het gedrag van deeltjes op atomair niveau onbepaalbaar is, ontketende hij een wetenschappelijke revolutie die het moderne wereldbeeld op zijn kop zette. Tot het moment van Heisenbergs ontdekking dachten wetenschappers dat alles meetbaar was en leek het een kwestie van tijd voordat de mens de natuur geheel en al zou hebben doorgrond. Met de quantumfysica, waarvoor Heisenberg de grondslag legde, kwam aan dit optimisme een abrupt einde. In 'Quantum, de oerknal en God' onderneemt Maarten van Buuren een filosofische verkenning van de consequenties van Werner Heisenbergs ontdekking. Dat brengt Van Buuren tot een nieuw inzicht over de oorsprong van de dingen. ISBN9789047712084
Vorm Paperback
Verschenen januari 2021
Uitgever Lemniscaat
Het deel en het geheel,
Door Werner Heisenberg
Vertaald en ingeleid door Maarten van Buuren
Werner Heisenberg was een van de grootste natuurkundigen van de vorige eeuw. Hij is bekend geworden door het door hem ontdekte 'onbepaaldheidsprincipe' en de verkeerd begrepen uitleg van zijn rol als kernfysicus tijdens de Tweede Wereldoorlog. Heisenberg reconstrueert de gesprekken die hij met Albert Einstein, Niels Bohr en Wolfgang Pauli voerde. Het uitgangspunt van deze gesprekken zijn de stormachtige ontwikkelingen in de kernfysica, maar hun werkelijke belang ontlenen ze aan de filosofische consequenties die Heisenberg, Bohr, Pauli en Einstein daaruit trekken. De kern van dit boek wordt gevormd door discussies over politiek, religie, geschiedenis, filosofie en muziek. Aan de orde komen de filosofische vragen: Wat is de relatie tussen wetenschap en godsdienst? Hoe verhoudt wetenschap zich tot de samenleving? Welk standpunt moet een kernfysicus innemen ten aanzien van de politiek?
ISBN 9789047711636
Vorm Gebonden boek
Verschenen maart 2019
Uitgever Lemniscaat
De nazificatie van Maassluis
Door Maarten van Buuren
Over de rol van de politie in
het nazificatiebeleid van de bezetter tijdens de 2e wereldoorlog.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog maakten politieagenten carrière die vóór de oorlog waren afgekeurd. Ze meldden zich aan als lid van de Germaansche SS en verklaarden zich bereid vuile klusjes op te knappen die de andere agenten weigerden uit te voeren, met name het oppakken van joden. De Duitsers maakten van hun diensten gebruik om de Nederlandse politie in de Duitse pas te laten lopen. Filip Caspers was zo’n foute agent. In Deventer arresteerde hij op eigen initiatief vele joden die door zijn schuld omkwamen in Duitse concentratiekampen. In 1942 werd hij benoemd tot hoofd van de Maassluise politie. Agenten als Filip Caspers vormden de spil in het beleid van Hanns Rauter, Höhere SS- und Polizeiführer om de Nederlandse politie te nazificeren. De nazificatie van de Maassluise politie is een schoolvoorbeeld van dit beleid.
ISBN 9789402198539
Vorm Paperback
Verschenen maart 2020
Uitgever Brave New Books
Erfenis zonder testament
Door Maarten van Buuren en Hans Achterhuis
De tien geboden zijn ‘een erfenis die ons zonder bijbehorend testament is nagelaten'. Vorige generaties meenden in grote lijnen te weten hoe de geboden moesten worden uitgelegd en toegepast. Die zekerheid is ons moderne mensen uit handen geslagen. Wat moeten wij met voorschriften die duizenden jaren geleden zijn ontstaan in een tribale samenleving die totaal verschilt van de onze? Dat we niet mogen doden en niet de bezittingen van een ander mogen stelen - dat willen de meeste mensen nog wel aannemen. Maar wat moeten we in onze multiculturele samenleving met geboden als ‘Ik ben de Here uw God' en ‘Gij zult geen andere goden voor mijn aangezicht hebben'? Vallen zulke archaïsche voorschriften nog toe te passen of te herformuleren? In dit boek gaan Hans Achterhuis en Maarten van Buuren op zoek naar eigentijdse antwoorden op oeroude vragen.
ISBN 9789047707585
Vorm Paperback
Verschenen september 2015
Uitgever Lemniscaat
Ein Raum für die Seele
Door Maarten van Buuren
Leben und Werk von Jean-Michel Frank
Maarten van Buuren legt mit ›Ein Raum für die Seele. Leben und Werk von Jean-Michel Frank‹ die erste (bebilderte) Biographie des großen Künstlers und Möbeldesigners Jean-Michel Frank vor.
Mit seinem Stil der radikalen Einfachheit war Jean-Michel Frank seiner Zeit absolut voraus. Er war einer der bekanntesten und international bedeutendsten Möbeldesigner des Artdeco; Yves Saint Laurent und Karl Lagerfeld gehören zu seinen Verehrern und Sammlern seiner Werke. Zu seinen Klienten, für die er bis ins kleinste Detail abgestimmte Interieurs entwarf, zählten sehr bald illustre Berühmtheiten wie Nancy Cunard und Nelson Rockefeller. Er war befreundet mit Jean Cocteau, den Brüdern Giacometti, Pablo Picasso und Man Ray. Doch das rauschende Künstlerleben Jean-Michel Franks wurde immer wieder durchbrochen von tragischen Schicksalsschlägen in seiner Familie, zu der auch Anne Frank gehörte. 1940, auf dem Höhepunkt seines Schaffens, musste er emigrieren und ließ sich in New York nieder, wo er sich 1941 das Leben nahm. Die Biographie eines großen Künstlers, der an den Geschehnissen der Zeit zerbrach.
ISBN 9783100024374
Vorm Hardcover
Taal Duits
Verschenen oktober 2016
Uitgever S. Fischer Verlage
Een ruimte voor de ziel
Door Maarten van Buuren
De zelfmoord van de wereldberoemde binnenhuisarchitect Jean-Michel Frank, op 8 april 1941 in New York, was een schok voor de mensen die hem niet van nabij kenden. Ze begrepen niet waarom hij zich het leven had benomen. Hij was juist op tijd vanuit Frankrijk gevlucht voor het aanstormende Fascisme waar zovele joden - onder wie zijn achternicht Anne Frank - het slachtoffer van werden. In de Verenigde Staten was hij verwelkomd door schares bewonderaars. Hij had opdracht gekregen om het appartement van bankier Rockefeller te ontwerpen. Hij leek alles te hebben bereikt waarvan hij had kunnen dromen.
De intimi waren minder verbaasd. Zijn vriendin Marie Laure de Noailles meende dat de exclusieve binnenhuisarchitectuur van Jean- Michel Frank - ‘een ruimte voor de ziel' in zijn eigen woorden - een manier was om zijn ongeneeslijke mal de vivre te maskeren. Jean Cocteau schreef een in memoriam waarin hij zei dat Jean-Michel ‘uit een tijdperk is gesprongen dat hij onbewoonbaar vond’.
ISBN 9789047706021
Vorm Paperback
Verschenen november 2013
Uitgever Lemniscaat
Alleen nog tweedehands verkrijgbaar
Video van een studium generale in Utrecht presentatie van Maarten over dit boek
Van oude en nieuwe deugden
Door Maarten van Buuren en Joep Dohmen
Levenskunst is een manier om de zoektocht naar het goede leven vorm te geven. De westerse mens heeft de vrijheid veroverd om te kiezen wie hij wil zijn. Maar hoe die vrijheid in te vullen? En hoe kan een maatschappij vol vrije individuen goed functioneren? Daarvoor is een nieuwe moraal nodig die niet dogmatisch is, maar positief. Een moraal die persoonlijke vrijheid definieert ten opzichte van de ander, in een maatschappelijk verband.
In Van oude en nieuwe deugden gaan Van Buuren en Dohmen te rade bij tien denkers die in de loop van 2500 jaar verschillende visies op het goede leven hebben geformuleerd, van Laozi tot Machiavelli, van Friedrich Nietzsche tot Richard Rorty, van Aristoteles tot Martha Nussbaum.
ISBN 9789026326912
Vorm Hardcover
Verschenen november 2013
Uitgever Boom
De prijs van de vrijheid
Door Maarten van Buuren en Joep Dohmen
Denkers en schrijvers over moderne levenskunst
In de moderne tijd maakte de mens zich los uit de ketenen van Kerk en Staat. Dankzij filosofie, wetenschap en technologie maakte de Verlichting een einde aan bijgeloof en dwaling, dwang en onderwerping. Daardoor moet de autonome mens zelf zijn leven vormgeven. Intussen blijkt lang niet iedereen ingenomen met deze zegeningen van de emancipatie. De vrijheid blijkt even vaak een last als een lust.
Letterkunde wetenschapper Maarten van Buuren en filosoof Joep Dohmen analyseren de conditie van de moderne mens aan de hand van lichte en donkere schrijvers en filosofen – van Montaigne tot Houellebecq en van Foucault tot Pascal Mercier. Wat verschijnt is een rijk palet van levenshoudingen: vitale en krachtige, maar ook sombere en sceptische. Sommige auteurs geloven heilig in de vrijheid, anderen zijn de wanhoop nabij. Hoe hoog is de prijs van de vrijheid?
ISBN 9789026323362
Vorm Paperback
Verschenen maart 2011
Uitgever Boom
Alleen nog tweedehands verkrijgbaar
Hoofd van mijn dromen
Door Maarten van Buuren
In Hoofd van mijn dromen duikt Maarten van Buuren dieper dan ooit in de omgeving van zijn jeugd. Ditmaal gaat het over de havenwijk waar hij opgroeide: 't Hoofd.
Van Buuren heeft de buurt van zijn jeugd gereconstrueerd met de neurotische, bijna krankzinnige gedrevenheid die we inmiddels van hem kennen, in een stijl die doet denken aan die van Georges Perec. Hij geeft een buitengewoon rijk en gedetailleerd beeld van 't Hoofd en de middenstanders die er actief waren in de jaren vijftig. De etalages van hun winkeltjes wekten de indruk van een rimpelloos burgerbestaan, maar in de achterhuizen speelden zich drama's af die angstvallig voor de buitenwereld verborgen werden gehouden.
Van Buuren voerde gesprekken met de toenmalige middenstanders, met hun kinderen, kleinkinderen, neven en nichten, winkelmeisjes, magazijnbedienden en vrachtrijders. Hij bestudeerde hun boekhouding, correspondentie, dagboeken en fotoalbums. Hij comprimeerde dit materiaal tot portretten die zinderen van spanning.
ISBN 9789047702139
Vorm Hardcover
Verschenen november 2009
Uitgever Lemniscaat
In de schaduw van de oorlog
Door Maarten van Buuren
In de schaduw van de oorlog gaat over gewone mensen met ingrijpende oorlogservaringen die tot op de dag van vandaag geheim zijn gehouden. De romance tussen Cobi de Koe, de mooiste meid van de stad, en haar Duitse U-bootofficier Willi Klein is zo'n verzwegen geschiedenis. Willi droeg haar foto (het omslagbeeld) gedurende de hele oorlog op zijn hart. Cobi sprak met niemand over haar vriend, want de mensen waren genadeloos tegenover meisjes die met Duitsers aanpapten.
Het verhaal over Anton van Gent biedt eveneens een prachtig tijdsbeeld. Anton was een melkboer die een belangrijke rol speelde bij de afscheiding van de Vrijgemaakt Gereformeerde Kerk. Hij ging het conflict aan, nota bene midden in de Hongerwinter, met de machtige Gereformeerde Kerk van Maassluis. Honger was kennelijk van ondergeschikt belang als je de zekerheid verwierf dat je ziel gered was. Zo brengt Maarten van Buuren de tijd van oorlog en verzuiling heel dichtbij - hij maakt de wereld van toen bijna tastbaar.
ISBN 9789047704553
Vorm Paperback
Verschenen april 2012
Uitgever Lemniscaat
De afrekening
Door Maarten van Buuren
8 mei 1945. De commandant van het gewapend verzet in Zuid-Holland, Piet Doelman, roept de NSB'er Lein Francke bij zich voor 'een verhoor'. Maar Doelman verhoort Francke helemaal niet. Hij mishandelt hem. Hij slaat hem, trapt hem. 'Pak een touw', roept hij, 'dan knopen we hem op.' Dat is niet meer nodig: Francke is al stervende.
Wat heeft Francke tijdens de oorlog misdaan? Archiefonderzoek leert dat hij het lokaal bewaakte waar in beslag genomen radio's waren opgeslagen. Dat is alles. En wat deed het gewapend verzet, nota bene volgens de eigen administratie? Doelman en zijn knokploeg gingen zich te buiten aan roofovervallen en liquidaties. Zo lieten zij een Duitse deserteur verdwijnen', omdat ze dachten dat hij een gevaar voor hen vormde.
Piet Doelman is nooit gestraft voor de dood van Francke en voor andere oorlogsmisdaden.
ISBN 9789047704119
Vorm Paperback
Verschenen oktober 2011
Uitgever Lemniscaat
Kikker gaat fietsen
Door Maarten van Buuren
Het verhaal van een vooraanstaand intellectueel die in een depressie raakte - en daar weer uitkwam
In een vroeg voorjaar valt Maarten van Buuren - veelgeprezen hoogleraar, vertaler en essayist - ten prooi aan een depressieve crisis. Bewegen, doen en denken vertragen en komen uiteindelijk tot stilstand. Alle levenslust verdwijnt in een grauwe mist en lost daarin op. Gelukkig weet hij dankzij een combinatie van pillen, praten en fietsen na verloop van tijd weer op te krabbelen. Van Buuren neemt je als lezer helemaal mee in zijn verhaal, want hij schrijft prachtig en is in staat tot een weldadige zelfironie. Kikker gaat fietsen! is een aangrijpend boek over volksziekte nummer 1 waarin velen zich zullen herkennen.
ISBN 9789047701231
Vorm Paperback
Verschenen november 2008
Uitgever Lemniscaat
Alleen nog tweedehands verkrijgbaar
Maximen
Bespiegelingen over menselijk gedrag
Door François de La Rochefoucauld
Vertaald door Maarten van Buuren
Drie leden van de salon van markiezin van Sablé, waaronder De Sablé zelf, Jacques Esprit en La Rochefoucauld werkten aan een bundel maximen die bekend staat als het ‘manuscript van Liancourt’. De maximen, afgeleid van maxima sententia, uiterst beknopte spreuken, moesten aan drie voorwaarden voldoen: kernachtig zijn, algemeen menselijke gedragingen betreffen, en een pointe bevatten die hun spelkarakter (en later hun literaire succes) garandeerden. Op den duur gingen de maximen-schrijvers hun eigen weg en werd het werk van La Rochefoucauld alom bekend. Zijn ontmaskering van de moraal als een machtsmoraal heeft veel weg van de Umwertung aller Werte die Nietzsche twee eeuwen later uitwerkte en radicaliseerde.
ISBN 9789061684657
Vorm Paperback
Verschenen september 2008
Uitgever Historische uitgeverij
De innerlijke ervaring
Door Maarten van Buuren
Essays over waarneming, beeld en geheugen
Maarten van Buuren is een persoonlijk en uitdagend essayist, die zijn denkwerk verricht op het snijpunt van filosofie, literatuur en beeldende kunst. De innerlijke ervaring is de neerslag van zijn onderzoek naar de essentie van de moderne mystieke of extatische ervaring. Zijn fascinatie voor de menselijke ervaring na de dood van God en voor de schoonheid van het onvolmaakte zijn leidende motieven in zijn essays. Deze essays over waarneming, beeld en geheugen bieden een schitterende, panoramische beschrijving van de aard en de werking van de innerlijke ervaring.
De innerlijke ervaring is in 2008 genomineerd voor de Socrates Wisselbeker, en bereikte tenslotte de shortlist.
ISBN 9789065544735
Vorm Paperback
Verschenen maart 2007
Uitgever Historische uitgeverij
Alleen nog tweedehands verkrijgbaar
De bloemen van het kwaad
Door Beaudelaire
Vertaling Petrus Hoosemans
Inleiding Maarten van Buuren
Charles Baudelaire paart in De bloemen van het kwaad de vormvastheid van het classicisme aan de thema's van de zwarte romantiek en hij heeft hiermee de bron geslagen voor latere stromingen als decadentisme, symbolisme en modernisme.
Les fleurs du mal is het laatste klassieke dichtwerk dat een geweldige invloed heeft uitgeoefend op de gehele Europese literatuur en beeldende kunsten. De moderne sensatie die Baudelaire aankondigt is karakteristiek geworden voor de twintigste-eeuwse mens. Verscheurdheid en verveling, zelfpijniging en melancholie, een overheersend gevoel van verlies. Het zijn enkel de zintuiglijke indrukken, de vluchtige momenten, geuren, een gebaar of een glimp, die het verlangen losmaken of de herinneringen opwekken aan de schoonheid of het ideaal.
De bloemen van het kwaad leest als het epos van verlangen en venijn, van lust en orde, een duivelse hymne van pijn en welbehagen.
ISBN 978 90 6554 2533
Vorm Hardcover, Paperback
Verschenen juli 2004
Uitgever Historische uitgeverij
De macht van de afwezigheid
Door Paul Valéry
Vertaling Maarten van Buuren
Van 1894 tot 1945 maakte Paul Valéry elke ochtend van 4 tot 8 uur aantekeningen in zijn Cahiers, een ijzeren discipline waarvan hij onder geen enkele omstandigheid afweek. De notities bestrijken een brede waaier van artistieke en wetenschappelijke terreinen: het 'ik', de droom, psychologie, geschiedenis, politiek, onderwijs, erotiek, bewustzijn, tijd, geheugen, esthetica. Valéry verfoeide literatuur en filosofie, en zijn Cahiers zijn dan ook geen literaire of filosofische schetsen, en nog minder een 'journal intime', maar oefeningen waarmee hij de werking van zijn geest in beeld probeert te brengen: 'Het doel is niet literair, niet de uitwerking op anderen, maar op Mij - Mij, dat wil zeggen een werk van de Geest'.
Deze uitgave, verzorgd en vertaald door Maarten van Buuren, vormt een perfecte kennismaking met een van de grootste Franse dichters en essayisten van de twintigste eeuw, en een meester van het aforisme.
ISBN 978 90 6554 1338
Vorm Paperback
Verschenen maart 2004
Uitgever Historische uitgeverij
Anabasis
Door Saint-John Perse
Vertaald door Maarten van Buuren
Lang voordat hij Anabasis schreef, liet Saint-John Perse zich ontvallen dat hij gefascineerd werd door poëzie 'als een anabasis onder leiding van zijn aanvoerders'. Daarmee bedoelde hij niet Xenofons Tocht van de tienduizend, maar een tot soortnaam geworden 'tocht naar binnen', die zowel psychologisch als geografisch begrepen moet worden. De drie gebieden waarop Anabasis zich tegelijkertijd afspeelt zijn: de migratie van een nomadenvolk door de woestijn, de tocht van een geest die alle verworven kennis achter zich laat, en het avontuur van een gedicht dat de gebaande wegen verlaat en de grenzen van het poëtische landschap verkent.
ISBN 9789025341831
Vorm softcover
Verschenen 2003
Uitgever Athenaeum-Polak & Van Gennep
Bestaan als verleiding
Door Emil Cioran
Vertaling Maarten van Buuren
In Bestaan als verleiding, de vertaling van La Tentation d'exister (1956), vormt Cioran in een reeks beschouwingen zijn levensfilosofie van de banneling, de eeuwige buitenstaander. De verscheurdheid van zijn eigen ballingschap, heen en weer slingerend tussen depressie en extase, tussen razernij en berusting, tussen spleen en ideaal, tracht hij te bezweren in een zoektocht naar de mystiek. De mystieke ervaring, verheven boven tijd en geschiedenis, beschouwt Cioran als het hoogste dat de mens kan bereiken.
Cioran - deze 'literaire satyr' zoals hij is genoemd - hanteert de filosofie als fragment, als explosie, hij is de ideale essayist. Als een ware erfgenaam van Nietzsche provoceert hij op de grens van goed en kwaad, eigenzinnig en persoonlijk, onbarmhartig en vitaal.
De vertaling van Maarten van Buuren is in stijl: exuberant, pregnant, bijtend en weemoedig.
ISBN 9789065544124
Vorm Paperback
Verschenen december 2001
Uitgever Historische uitgerij
1900, Hoogtij van burgerlijke cultuur
Door Jan Bank en Maarten van Buuren
1900: Hoogtij van burgerlijke cultuur brengt het Nederlandse fin de siècle en het begin van de nieuwe eeuw in kaart. Twee typerende onderwerpen staan daarbij centraal: de secularisatie en de decadentie. Maar hoe ingrijpend waren uiteindelijk al de invloeden en veranderingen? De auteurs geven antwoord op de vraag in hoeverre de Nederlandse samenleving in deze periode blijft beantwoorden aan het beeld van gematigdheid en tolerantie.
ISBN 9012056221
Vorm Gebonden, linnen kaft
Verschenen 2000
Uitgever SDU, niet meer verkrijgbaar.
Maar wel nog online verkrijgbaar via DBNL (gratis)
De schilder van het moderne leven
Door Baudelaire
Vertaling Maarten van Buuren
Essay over het wezen van de kunst naar aanleiding van het werk van de tekenaar-illustrator C. Guys (1802-1892).
ISBN 9789071877032
Vorm linnen band
Verschenen juli 1992
Uitgever Uitgeverij Voetnoot
Alleen nog tweedehands verkrijgbaar
Een aantal hoofdstukken zijn beschikbaar op DBNL.
Tekst en betekenis
Door Paul Ricoeur
Vertaling Maarten van Buuren
Opstellen over de interpretatie van literatuur.
ISBN 9789026308796
Vorm Paperback
Verschenen 1991
Uitgever Ambo
Alleen nog tweedehands verkrijgbaar
Het huiskamer onweer
Door Henri Michaux
Vertaald door Maarten van Buuren
ISBN 9789023430841
Vorm Paperback
Verschenen 1989
Uitgever De bezige bij
Alleen nog tweedehands verkrijgbaar